‘De satéprikker die de erfgoeddomeinen verbindt’
Dit najaar organiseert de ErfgoedAcademie de cursus Erfgoedprikken: een integrale erfgoedbenadering. De methode Erfgoedprikken helpt erfgoedprofessionals om verschillende domeinen binnen het erfgoedveld met elkaar te verbinden. Uit deze verbinding ontstaat een samenhangend verhaal over een gemeente of regio met meerwaarde voor erfgoed, cultuur, recreatie en toerisme. We stelden docent Peter de la Mar een aantal vragen over de cursus.
Hoe is de methode Erfgoedprikken ontstaan?
‘Vanuit de historie is er binnen het erfgoedveld altijd veel focus op het gebouwde erfgoed. De afgelopen jaren is er meer aandacht voor andere domeinen ontstaan, denk daarbij aan immaterieel en digitaal erfgoed of archeologie. Al deze verschillende domeinen brengen het risico op verzuiling met zich mee. De samenhang tussen deze verschillende velden is soms onduidelijk. Bij kleinere gemeenten met één erfgoedmedewerker valt dit mee, maar bij grotere gemeenten of landelijke organisaties zie je soms silo’s ontstaan. De methode Erfgoedprikken is ontwikkeld om dat op te lossen.’
Wat kan de methode voor het erfgoedbeleid van een gemeente betekenen?
‘De methode leert je over de grenzen van je eigen werkveld te kijken en kansen te creëren voor erfgoed zelf, maar misschien ook voor aanpalende werkvelden zoals cultuur, toerisme en recreatie. Erfgoedprikken helpt je daarnaast de integrale erfgoedbenadering te bewaken. Stel je doet een stadsvernieuwingsproject waarbij je te maken krijgt met een oude, leegstaande fabriek. Een aantal jaren geleden dacht je misschien: dat is een oude fabriek, die moet weg. Maar als je er met deze bril naar kijkt dan ga je de fabriek opknappen en herbestemmen, maar je neemt ook andere domeinen mee om het bijzondere verhaal van die specifieke plek te vertellen. Dit kan ook in een wijk, stad of regio: de methode is toepasbaar op elke schaalgrootte.’
Kun je een voorbeeld noemen van een gemeente waar de methode succesvol is toegepast?
‘In Breda heeft de gemeente de methode gebruikt om het verhaal te vertellen van een voor de stad belangrijke suikerfabriek. Het voormalige kantoor van de fabriek is herbestemd, maar men heeft onder andere ook gekeken naar de machines uit de fabriek, de verzameling suikerzakjes van mevrouw Janssen en de verhalen van medewerkers en inwoners over de fabriek. Dit alles heeft men samengebracht onder het thema ‘Breda suikerstad’. In Apeldoorn is er vanuit de samenleving en culturele organisaties een vergelijkbaar initiatief ontstaan met de naam ‘Het grote verhaal van Apeldoorn.’ Binnen dit project zijn verhalen, objecten, gebouwen en historische figuren uit de stad bij elkaar gebracht. Dit op basis van een tiental thema’s die belangrijk zijn geweest voor Apeldoorn als stad. Tien verschillende manieren om het verhaal te vertellen, dus.’
Wat leren de deelnemers tijdens de cursus?
‘Tijdens de eerste dag van de cursus gaan we aan de slag met de methode in zijn meest zuivere vorm. We laten zien wat Erfgoedprikken inhoudt en gaan ermee oefenen, zodat ook alle stappen worden doorleefd. Op de tweede dag zijn de deelnemers aan de beurt. Zij toetsen wat ze over de methode hebben geleerd aan de hand van een casus uit hun eigen praktijk, dit met hulp van experts. Ook maken we een wandeling door Amersfoort, waar ik aan de hand van het thema water laat zien hoe je het verhaal van de stad vanuit die invalshoek vertelt. Ik gebruik dan altijd de analogie van een satéprikker. Het thema water is in dit geval het stokje dat de erfgoeddomeinen verbindt.’
De cursus Erfgoedprikken: een methode voor integrale erfgoedbenadering begint op 3 oktober 2024.
