‘Groen en landschappelijk erfgoed is vaak een wat onderbelicht onderwerp’
Komend najaar staan er bij de ErfgoedAcademie twee cursussen over Groen erfgoed op het programma. Eén hiervan is Groen en landschappelijk erfgoed in Beweging. Deze cursus organiseren we in samenwerking met Erfgoed Zeeland. Daarom stellen we Peter Zwemer, adviseur Erfgoed en Landschap bij Erfgoed Zeeland, een paar vragen.
Hoe is deze cursus tot stand gekomen?
“Het idee voor een cursus over groen en landschappelijk erfgoed lag er al een tijdje. In 2022 organiseerden we samen met de ErfgoedAcademie een succesvolle cursus over Vergunningverlening. Daar wilden we graag een vervolg aan geven. We richten ons deze keer op groen en cultuurlandschappelijk erfgoed. Je merkt dat dit bij erfgoedprofessionals een wat onderbelicht onderwerp is. Bij gemeenten vind je de kennis over landschap vaak bij verschillende beleidsterreinen: erfgoed, groenbeheer, ruimtelijke ordening of energietransitie. Omdat dit zo versnipperd is, weet men vaak niet welk landschappelijk erfgoed er in de gemeente is en hoe dit ingezet kan worden bij bijvoorbeeld klimaatopgaven.”
Welke uitdagingen zie jij voor groen erfgoed en cultuurlandschap?
“Bewustwording van welk groen en landschappelijk erfgoed we hebben is belangrijk. Zo kennen we hier in Zeeland een divers landschap met veel verschillende landschapselementen en -structuren. De kennis daarover kan zeker verbeterd worden. Maar het is ook belangrijk om te weten hoe je deze elementen en structuren praktisch in kunt zetten bij klimaatopgaven. Water- en bodemsturend denken is vaak wel aanwezig bij collega’s van ruimtelijke ordening, maar erfgoed kan hierin een veel belangrijkere rol spelen. Daarnaast zijn veel gemeenten op het moment bezig met een Omgevingsvisie, waarbij onder andere de vraag speelt hoe je cultuurlandschap goed borgt in je Omgevingsplan. Een goed idee van wat groen en landschappelijk erfgoed is en wat je in je gemeente hebt, helpt hierbij.”
Hoe ziet deze praktijk er in Zeeland uit?
“We hebben in Zeeland veel soorten groen erfgoed, maar er zijn vooral veel voorbeelden te geven van hoe je cultuurlandschap in kunt zetten voor verschillende klimaatopgaven. Ik denk daarbij aan de omgang met het gebied langs de Oosterschelde. Dat is altijd een bufferzone is geweest tussen de zee en het land, hoe pas je die functie in op een natuurinclusieve manier die ook recht doet aan het landschapshistorisch perspectief? Ook zijn er plekken waar in het verleden landschapsstructuren verdwenen zijn door de ruilverkaveling. Bijvoorbeeld in natuurgebied de Poel, een laaggeleden gebied in Zuid-Beveland. Daar is op een van de laagstgelegen gebieden een bos aangelegd. Met een goede kennis van het landschap en de huidige klimaatopgaven zou je daar nu misschien een andere keuze maken.”
Wat komt er in de cursus aan bod?
“De cursus is een verdieping op de cursus Groen erfgoed, een kennismaking. De focus ligt op de bewustwording van wat groen en landschappelijk erfgoed is en hoe je het verankert in je erfgoedbeleid, bijvoorbeeld in een Omgevingsplan. De cursus is op locatie in Zeeland, maar is zeker van meerwaarde voor professionals uit heel Nederland. Een van de twee cursusdagen vindt plaats in Wemeldinge, waar we te gast zijn in de Maartenskerk. Deze kerk ligt nu buiten het dorp door allerlei aanpassingen in het landschap door de eeuwen heen. We zullen dan ook, als het weer meewerkt, een wandeling door de omgeving maken en het typische heggenlandschap en de vliedbergen daar bekijken. Je ziet dan direct hoe je kennis van groen en landschappelijk erfgoed in de praktijk toepast.”
De cursus Landschappelijk en groen erfgoed in beweging begint op 13 november 2024.
